Datum: 9 januari 2024
Nieuwjaarsrede Guus Pastoor, Voorzitter Visfederatie, Conferentie Duurzaam ondernemen in de Vissector
We hebben vandaag 2 verschillende presentaties gezien over duurzaamheid. Het is inmiddels een modieus thema waar iedereen een mening overheeft. Maar waar duurzaamheid in onze sector begon met ecologie, en dan met name visstandsbeheer, is het inmiddels een soort containerbegrip geworden. Duurzaamheid heeft ook betrekking op energieverbruik, uitstoot, hergebruik, verspilling, foodmiles en nog veel meer, maar ook op zaken als arbeidsomstandigheden, traceerbaarheid van grondstoffen en producten, dierenwelzijn…
Waar vis vangen en verkopen lange tijd als éen van de eenvoudigste ambachten werd beschouwd, is er inmiddels sprake van een complexe waardeketen.
In veel gevallen is seafood ook niet meer het goedkope volksvoedsel van weleer. Stringenter duurzaamheidsbeleid leidt op de korte en middellange termijn vaak ook tot een kleiner aanbod. En alle eisen die aan de keten gesteld worden zijn ook niet zonder kosten. Dit zet druk op de doelstelling die wij nastreven: Consumenten meer seafood laten eten omdat dit een relatief gunstige eiwitsoort is, zowel voor milieu als voor de gezondheid. Minder vlees eten moet niet alleen tot meer plantaardig, maar ook tot meer uit het water leiden. Alle inspanningen die we doen om een duurzaam product te leveren moeten we over zien te brengen op de consument.
We hebben bij de presentatie van Machiel gezien dat die consument echter niet altijd rationeel handelt. Dus komt het er op aan dat we naast de rationele argumenten vooral sympathie en vanzelfsprekendheid opwekken. In tijden van druk op de koopkracht een flinke uitdaging. Tegelijk zien we dat onze sector steeds meer afhankelijk is geworden van grondstof uit andere landen dan de EU. Die ontwikkeling is al jaren gaande, en de sanering in de kottersector versnelt dit effect. Dat stelt overigens nog meer eisen aan producten, want die komen van verder weg.
We zien een trend in Brussel richting meer protectionistisch denken, en dat is niet in het belang van onze sector. Het economisch gewicht van onze sector ligt immers bij de handel- en verwerkingsbedrijven. Die sector is de afgelopen jaren tegen alle stromen in blijven groeien en genereert inmiddels een exportwaarde van bijna 6 miljard. We moeten als sector veel meer vanuit dat perspectief gaan kijken. Productie wordt bij beleidsmakers nog steeds gezien als primaire productie. Maar productie is in toenemende mate alles wat er na de oogst gebeurt. Moderne consumenten – en vooral jongeren- kopen geen hele vis, maar visproducten.
Afnemers willen niet beleverd worden met enkele, maar met een variëteit aan soorten. Dat is voor hun aantrekkelijker en voor de logistiek veel beter en duurzamer. Bij de productie ontstaan hoofd- en bijproducten en afvalstromen, en als we die mix optimaal verwaarden voldoen we En aan de duurzaamheidseisen En we kunnen economisch rendabel zijn. Een sterke secundaire sector houdt de primaire sector sterk als die kan aansluiten bij de marktontwikkeling.
We hoeven geen wielen opnieuw uit te vinden waarmee we elkaar beconcurreren, we moeten samenwerken en eenheid uitstralen. De markt biedt voldoende segmentatie om Noordzee producten samen met importproducten aan te bieden. Daarom geloven wij in een gezamenlijke uitstraling waarin wij als Nederlandse sector in al z’n diversiteit naar buiten treden.
Het afgelopen jaar hebben wij voor de leden verschillende handelsbeurs activiteiten georganiseerd, samen met het Nederlands Visbureau en RVO. Natuurlijk gericht op afzet, maar tegelijk altijd met een schuin oog naar mogelijke nieuwe bronnen voor grondstoffen. Daarvoor is een communicatiestrategie ontwikkeld die wij verder aan het verfijnen zijn. Het komt er eigenlijk op neer dat we éen overkoepelend begrip hebben waar we vervolgens allerlei initiatieven onder kunnen hangen.
Het terugkerende element is Holland, en daar kun je allerlei zaken aan koppelen met behoud van de herkenbaarheid. We willen dit jaar samen met onze partners verder werken aan dit concept, en met alle partijen die daar interesse in hebben. Want het is ons gezamenlijke belang om seafood hoog op het verlanglijstje van de consument te krijgen, en om beleidsmakers te overtuigen ons hierin te steunen.
Duurzaamheid zal net als voedselveiligheid een “must have” worden, zonder dat verkoop je niet aan de meeste afzetkanalen. Dat is nu vaak al het geval. Wat we met duurzaamheid zien gebeuren vindt al jaren plaats bij voedselveiligheid. Certificering, strengere eisen, extra certificering, nieuwe regelgeving en dat wordt een permanente cyclus.
Bij voedselveiligheid zijn we zover dat we steeds nieuwe stoffen -contaminanten- tegen steeds lagere concentraties kunnen meten. Denk aan zware metalen, pcb’s dioxines etc. Het beleid is gericht op ALARA -as low as reasonably achievable- en dat brengt steeds meer testen en uitsluitingen met zich mee.
In het kader van voedselverspilling is dit absoluut een aandachtspunt voor de beleidsmakers. We vernietigen voedsel dat geen gevaar voor de volksgezondheid vormt, maar net niet voldoet aan steeds strengere normen. Niet ieder risico is immers een gevaar.
Voor individuele bedrijven is dit een groeiende kostenpost. Labtesten zijn duur en tijdrovend, vernietigen of retourzenden begint een maatschappelijk vraagstuk te worden. Als Visfederatie hebben wij daarom het initiatief genomen om een contaminanten database op te zetten. Bedrijven kunnen hun testresultaten invoeren en met de tijd zien we steeds beter per vissoort per herkomstgebied wat de risico’s zijn voor bepaalde contaminanten. Op basis daarvan kunnen de bedrijven onderbouwd hun testprotocol opstellen, en zo veel onnodige testen uitsparen. En bovenal: de afnemers de borging bieden dat de producten voldoen aan alle eisen.
Een ander aspect dat van belang is om de afzet van onze producten te faciliteren is natuurlijk markt intelligentie. We hebben een markettool ontwikkeld waarmee handelsstromen per soort en per land inzichtelijk te maken zijn. In samenwerking met de WUR zorgen wij ervoor dat deze cijfers steeds up to date zijn met de laatst beschikbare informatie. Zo zien wij een trend bij invoer van zalm en bij export naar China.
Het politieke landschap is in Nederland al opgeschud bij de laatste verkiezingen. De vraag is natuurlijk wat er dit jaar uit de Europese verkiezingen gaat komen. Er zullen hoe dan ook wijzigingen komen in het Europees
Federatie van organisaties op het gebied van
visverwerking en visgroothandel
| Louis Braillelaan 80 | 2719 EK Zoetermeer | T +31 (0)79 30 30 310 | secretariaat@visfederatie.nl |
| KvK: 40412437 | IBAN: NL96 INGB 0669 5954 03 | BIC: INGB NL 2A | BTW: NL 8102 8858 8 B 01 |
Parlement en bij de Europese Commissie. Ik weet dat er vanuit de primaire sector een roep is om een visserij niet weer samen met milieu onder een Commissaris te hangen. Wat ons betreft is dat een prima idee.
Maar haal alle handelszaken daar dan weg en breng die naar DG Trade. Visverwerking is onderdeel van de voedselproductie en voedsel handel. Voedselvoorziening heeft een strategische waarde, en die waarde zal groeien met de verandering van het klimaat. We hebben daar te weinig oog voor. DG Mare heeft weinig competentie vertoond op dit terrein en zit klem tussen afwegingen van primaire sector, secundaire sector en milieu. Dit moet anders ingericht worden naar ons idee.
Afrondend zou ik willen stellen dat de allerbelangrijkste boodschap die wij willen overbrengen is dat seafood belangrijk is voor milieu en gezondheid. Als wij het vertrouwen kunnen overbrengen dat wij ervoor zorgen dat dit echt het geval is, en dat wij meer doen dan alleen aan de wet voldoen, dan heeft onze sector een goed perspectief. Ook al weten we dat we moeten concurreren met goedkopere eiwitten, zoals kip.
Als je niet de goedkoopste bent moet je zorgen dat je de beste bent.
Daar dragen wij als Visfederatie graag ons steentje aan bij, en ik hoop natuurlijk ook op uw aller inzet om deze boodschap te verspreiden. U kunt alvast 14 januari 2025 in uw agenda zetten. Dan treffen wij elkaar hier hopelijk weer en dan kunnen we zien waar we staan en welke stappen er dan nodig zijn.
Wat mij betreft is de missie geslaagd als ieder van u en ik op verjaardagen niet steeds hoef uit te leggen dat de zeeën niet leeg zijn, dat kweekvis niet vol antibiotica zit, en dat de sector niet ten onder gaat. Maar dat wij lekkere vishapjes aangeboden krijgen in plaats van bitterballen omdat iedereen weet dat die hapjes duurzaam, gezond en lekker zijn.
Misschien zijn we volgend jaar nog niet zo ver, maar de doelstelling staat, en daar zetten wij ons blijvend voor in.
Dank aan de sprekers Machiel en Karin, en dank aan u voor uw aandacht.